Month: October 2022

Երբևէ եղե՞լ ես Մատենադարանում կամ Հայաստանի պատմության թանգարանում: Եթե այո, ապա այնտեղ դու տեսել ես հին ձեռագրեր, նկարներ, իրեր: Այդ ամենը մեզ պատմում է մեզանից շատ առաջ ապրած մարդկանց, անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների, ստեղծված արժեքների մասին: Այդ ամենը մեր պատմությունն է: Պատմությունն անվանում են ժողովրդի հիշողություն: Այդ հիշողության շնորհիվ մենք այսօր գիտենք, թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները, ինչով ենք մենք նրանց նման կամ ինչով ենք տարբերվում: Գիտենք նաև, թե ինչ են ստեղծել, արարել կամ, ցավոք, կորուստներ ունեցել մեր նախնիները, ինչպես են պաշտպանել մեր հայրենիքը: Այդ ամենի մասին մեզ պատմում են մեր պատմիչների թողած ձեռագրերը, հին Նկարները, տարբեր զրույցները, առասպելները, ավանդությունները, պահպանված իրերը՝ զարդերը, զենքերը, դրամները, տարբեր շինությունները:

Պատմությունն օգնում է, որպեսզի սխալներ թույլ չտանք այսօր և ճիշտ կառուցենք մեր ապագան: Դրա համար բոլորս պետք է լավ իմանանք մեր պատմությունը և  պահպանենք մեզ ժառանգություն հասած արժեքները: Հայ ժողովրդի համար պատմական մեծ արժեք ունի Պատմահայր Մովսես Խորենացու Հայոց պատմություն գիրքը: Այն ներկայացնում է մեր ազգի պատմությունը՝ անհիշելի ժամանակներից մինչև իր ապրած ժամանակը՝ 5-րդ դարը: Իսկ ի՞նչ է դարը: Երբ մենք խոսում ենք որևէ իրադարձության մասին, որը տեղի է ունեցել ոչ շատ հեռավոր անցյալում, ապա նշում ենք այդ իրադարձության տարեթիվը, օրինակ, մենք ասում ենք. Հայ մեծ գրող Հովհաննես Թումանյանը ծնվել Է 1869 թվականին կամ մարդն առաջին անգամ տիեզերք թռավ 1961 թվականք ապրիլի 12-ին: Մեզանից հարյուրավոր կամ հազարավոր տարիներ առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների համար մենք ավելի հաճախ օգտագործում ենք դար և հազարամյակ բառերը: Մեկ դարը հարյուր տարին է: Հազարամյակը հազար տարին է կամ տասը դարը: Ինչպես աշխարհի շատ երկրներում, այնպես էլ մեր երկրում ընդունված է տարիների հաշվումը սկսել Հիսուս Քրիստոսի ծննդից։  Ըստ այդ հաշվարկի՝ այն բոլոր իրադարձությունները, որոնք կատարվել են նախքան Քրիստոսի ծնունդը, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից առաջ տեղի ունեցած: Իսկ այն ամենը, ինչ եղել է դրանից հետո, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած: Երբեմն գրքերում դու կարող ես հանդիպել մեր թվարկությունից առաջ (մ.թ.ա կամ մեր թվարկություն (մ.թ.) ձևերը : Օրինակ՝ հայոց արքա Տիգրան Մեծը գահ է բարձրացել Քրիստոսի ծննդից առաջ 95 թվականին, ինչը կրճատ նշվում Է Ք.ա. 95թ.: Իսկ Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին խոսելիս հատուկ նշում չի կատարվում, այլ պարզապես գրվում է տարեթիվը: Օրինակ՝ 405 թվականին Մեսրոպ Մաշտոցը ստեղծեց հայոց այբուբենը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է պատմությունը, և ինչո՞ւ է անհրաժեշտ այն լավ իմանալ:

Որովհետև ապագայում մեզ պետք կգա

2. Ւ՞նչ է դարը:

դարը հարյուր տարի

3. Ինչպե՞ս է ընդունված կատարել տարիների հաշվումը:

4. Դու ո՞րերորդ դարում ես ծնվել:

քսանմեկերորդ դարում

Լրացուցիչ աշխատանք

Որ դարին են պատկանում հետևյալ պատմական թվերը՝

66թ , 301թ., 2019թ., 405թ., 451թ., 1031թ., 1890թ., 1900թ., 678թ., 980թ., 760թ., 540թ.:

Ես իմ աշնան արձակուրդները լավ եմ անցկացրել։ Ես բակում եմ խաղացել իմ ընկերների հետ, Տանը համակարգիչով խաղեր եմ խաղացել, իմ դասարանի ընկերներին եմ զանգահարել և բոլորով դաս էինք անում, ես գնացել եմ իմ հորեղբոր և զարմիկների մոտ։ Այսքանով ավարտվեց իմ աշնանային արձակուրդը։

Проснулся я рано. Солнце только стало подниматься. Вдруг вижу: спешит паучок по дереву. Вот он прикрепил свою паутину к листочку и стал ждать. Солнце поднялось выше. Дунул ветер. Он оторвал паутину, и она полетела. Паутина поднималась всё выше и выше. Паучок сидел на маленьком листочке как капитан корабля. Он, наверное, знал, куда и зачем ему лететь.

Вопросы и задания.

1. Какое время года описывается в этом рассказе?
   
   В этом рассказе Осень.
2. Что делал паук?
   
   Паичок спешил по дереву и прикрепил свою паутину и ждал когда солнце поднимется чтобы дунул ветер.
3. Что он прикрепил к листочку?
   
   Он прикрепил свою паутину.
4. Где сидел паучок?
   
   Паучок сидел на листочке.
5. Почему рассказ называется «Капитан-паук»?
   
   Потому что паучок на листочке летел как капитан.  

Отгадайте загадки:

Пусты поля,
Мокнет земля,
Дождь поливает.
Когда это бывает? – Осенью

Дни стали короче,
Длинней стали ночи,
Кто скажет, кто знает,
Когда это бывает? –  Осенью

Он идет, а мы бежим,
Он догонит все равно!
В дом укрыться мы спешим,
Будет к нам стучать в окно,
И по крыше тук да тук!
Нет, не впустим, милый друг! – Дождь

Летит, а не птица, Воет, а не зверь. – Ветер

Листья желтые летят,
Падают, кружатся,
И под ноги просто так
Как ковер ложатся!
Что за желтый снегопад?
Это просто … – Листопад

По лесной дороге шёл паучок и нёс на спине мешок из паутины. Он шёл и день, и ночь, и ещё день. Вдруг он увидел маленькую лошадку.

– Куда ты идёшь? – спросила лошадка.

– В город.

– До города далеко. Тебе помочь? – спросила лошадка.

– Помоги, – сказал паучок и сел на лошадку со своим мешком.

– Что у тебя в мешке? – спросила лошадка.

– Потом увидишь, – ответил паучок и сразу же заснул от усталости.

Лошадка поскакала по дороге. В лесу стало быстро темнеть. Лошадка остановилась. Вдруг подъехал грузовик.

– Что вы тут делаете? – спросил грузовик.

– Едем в город. Но я очень спешу, а лошадка устала, – ответил паучок.

– Садитесь ко мне в кузов, – сказал грузовик.

Грузовик поехал по дороге. И конечно же, он спросил, почему они спешат.

– Паучок, – сказала лошадка, – везёт в своём мешке что-то очень важное. Они проехали поле. Потом машина с лошадкой и паучком въехала в город. Она остановилась на большой площади. Там было много людей. Все они спешили на работу.

– Посмотрите, что я привёз! – крикнул паучок.

Он развязал свой мешок. Из мешка вылетели жёлтые листики. И сразу все поняли – наступила золотая осень.

Послетекстовые задания:

Кто шёл по лесной дороге?

лошадь и паук

Что нёс паучок?

жёлтые листик

Кого он увидел?

он увидел лошадь и трактор

Кто поскакал по дороге?

грузавик

Почему лошадка остановилась?

потаму что он устал

О чём спросил грузовик паучка?

Садитесь ко мне в кузов

Где остановилась машина с лошадкой и паучком?

на городе

Что крикнул паучок?

Посмотрите, что я привёз

Что привёз он в город?

жёлтые листик

Какое время года наступило?

осень

Նախամարդ կամ նախորդող մարդ, մարդկանց անդրջրհեղեղյան տեսակ, որը գոյություն է ունեցել 1.2 միլիոնից 800 հազար տարի առաջ։ Հայտնի է Ատապուերկա լեռների պեղումների շնորհիվ։ Համարվում է Եվրոպայի հնագույն մարդատեսակը (ավելի հին է միայն , որը հայտնաբերվել է Վրաստանում՝ Դմանիսի սարահարթի մոտակայքում, նրա տարիքը հասնում է 1.7-1.8 միլիոն տարվա)։

Աշնան խաշամն է խշխշում,

Քամու ձեռքերն անհամարձակ

Ամպի փեշերն են քաշքշում:

Ամպը լեզուն կուլ է տվել,

Հնար չունի որոտալու:

Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել,

Չէ՛, երևի ձյուն է գալու:

Առաջադրանքներ

1. Վերնագրի՛ր բանաստեղծությունը:

Աշնան ավարտը

2․ Հոմանիշների բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր տրված բառերը։ 

Մշուշ – Մթագնող, շղարշ – Թափանցիկ ցանց, խաշամ – Խազալ, հնար – ճար։ 

2. Բանաստեղծության մեջ ընդգծված բառերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով և կարդա՛։ Ի՞նչը փոխվեց։ Դիտարկի՛ր։

Աշնան խաշամն է խշխշում,

Քամու ձեռքերն վախկոտ

Ամպի փեշերն են քաշքշում:

Ամպը լեզուն կուլ է տվել,

Ճար չունի որոտալու:

Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել,

Չէ՛, երևի ձյուն է գալու:

3. Առանձնացրո՛ւ փոխաբերությունները և բացատրի՛ր:

Քամու ձեռքերն անհամարձակ

Ամպի փեշերն են քաշքշում: – Ուժեղ քամին քշում է ամպերին։

Ամպը լեզուն կուլ է տվել,

Հնար չունի որոտալու: – Քամին թույլ չի տալիս, որպեսզի ամպը որոտա։

6. Բանաստեղծությունից առանձնացրո՛ւ ամենաաշնանային բառերը և դրանց գործածությամբ, փոքրիկ պատում հորինի՛ր։

Աշուն, քամի, որոտալ, ցուրտ, խշխշալ։

Աշունը շատ գեղեցիկ է: Աշնանը քամին տերևաթափ է անում տերևները: Ոսե տերևները փռված են լինում ինչպես՝ գորգը և խշխշում են քայլելիս: Ուշ աշնանը բնությունը մշուշի մեջ է լինում, կարծես պատրաստվում է քնել: Օդը գնալով ցրտում է, ուժեղանում են քամիները, որոտում են ամպերը։ Բնությունը պատրաստվում է ձմռանը։

5. Բանաստեղծության մեջ ի՞նչն է գերակշռում․ ձա՞յնը, գո՞ւյնը, թե՞ գործողությունը։ Պատասխանդ հիմնավորի՛ր։

Գործողությունն է գերակշռում։

Լրացուցիչ գործնական աշխատանք

7.Նկարի՛ր բանաստեղծության հատվածները: